Bitácora de literatura: traducción de poesía, sátiras, poemas, fábulas, epístolas, epigramas, aforismos, crónicas, antologías...

martes, 20 de diciembre de 2011

Fábulas de Gotardo Croce (1922-2003).








Gotardo Croce (1922-2003). Nació en Campana, en la Provincia de Buenos Aires, Argentina, donde murió a los 82 años.

En cuanto leí sus fábulas, simpaticé con él, y se convirtió en uno de mis fabulistas preferidos.

Estas cuatro fabulitas pretenden homenajear a un ser humano que conocí, a partir de su obra.

Ojalá las disfruten tanto como yo.





De Fábulas para un martes 13 (1963).  





Las manos del mono



—¿Pero cuántas manos tienes tú para pedir?, preguntaba al Mono, el Puma, flamante gobernador.

—Cuatro, las mismas que ayer cuando eras candidato y con tu beneplácito, yo usaba para aplaudir.





El yaguareté y el oso hormiguero



A un Yaguareté que estaba “afilando” sus dientes, se le acercó un Oso Hormiguero.

—Tú no haces más que afilarte los dientes, en cambio yo, siempre en paz, qué distintos somos.

—No creas, si me alimentara de hormigas, sería como tú.





Las leyes



El Escarabajo estudiaba, durante horas enteras, una recopilación de leyes.

—Al fin las conozco.

—Ahora podrás cumplirlas —le dijo el Gorrión.

—No seas iluso. ¿Quién estudia las leyes para cumplirlas?

Yo las quería conocer bien, así sé cómo eludirlas.





De Fábulas en órbita (1967).



Crítica difícil



—A un conejo, crítico de arte, censuraba mi Calandria.

Para mi canto, tú no tienes más que observaciones, en cambio cuando ruge el León, encuentras yo no sé qué música en su voz.

—Frente a un pájaro y a un león, ponte en mi lugar.

lunes, 19 de diciembre de 2011

Epigramas de Alexander Pope (1688-1744).











Alexander Pope (1688-1744). Nació y murió en Londres. Fue uno de los poetas más importantes del siglo XVIII, donde floreció la llamada “Sátira Augusta”, cuyo representante principal fue Jonathan Swift (1667-1745), amigo y aliado de Pope. La lengua inglesa le debe las traducciones tanto de la Ilíada como de la Odisea, gracias a las cuales pudo vivir sin un mecenas. Alexander Pope escribió y remitió diversas sátiras y epigramas a sus adversarios, destacando La Dunciada.







TO A BLOCKHEAD.



You beat your pate, and fancy wit will come:

Knock as you please, there’s nobody at home.



[Ing. A un tonto.



Azota tu cabeza, y el juicio primoroso vendrá:

golpea a la puerta como tú quieras, no hay nadie en casa.]









THE FOOL AND THE POET.



Sir, I admit your general rule,

That every poet is a fool,

But you yourself may serve to show it,

That every fool is not a poet.



[Ing. El tonto y el poeta.



Señor, yo admito su regla general

de que todo poeta es un tonto,

pero usted mismo puede servir para mostrar,

que cualquier tonto no es un poeta.]







Epigram Engraved on the Collar of a Dog Which I Gave to His Royal Highness, 1738.



I am his Highness’ dog at Kew;

Pray tell me, sir, whose dog are you?



[Ing. Epigrama grabado en el collar de un perro, el cual di a su Alteza Real, 1738.



Yo soy el perro de su Alteza en Kew;

sírvase decirme, señor, ¿el perro de quién es usted?]







EPIGRAM, ON ONE WHO MADE LONG EPITAPHS.



Friend¹, for your epitaphs I’m grieved,

Where still so much is said;

One half will never be believed,

The other never read.



[Ing. Epigrama, sobre uno que hizo epitafios largos.



Por tus epitafios me apené, Friend, amigo,

donde aún mucho es dicho:

una mitad nunca será creída;

la otra, nunca leída.]



_____

¹ Robert Friend, director del Colegio de Westminster. La palabra inglesa “friend” significa “amigo”. De ahí el juego de palabras de Pope.







EPITAPH ON LORD CONINGSBY



Here lies Lord Coningsby--be civil!

The rest God knows--perhaps the Devil.



[Ing. Epitafio sobre Lord Coningsby.



Aquí yace Lord Coningsby—¡sé civil!

Lo demás lo sabe Dios—quizá el Diablo.]







EPITAPH ON GAY.



Well, then, poor G---- lies under ground!

So there’s an end of honest Jack.

So little justice here he found,

’Tis ten to one he’ll ne’er come back.



[Ing. Epitafio sobre Gay.



¡Bien, entonces, el pobre Gay yace bajo tierra!

Así pues, tiene un final el honesto Jack.

Justicia tan pequeña encontró aquí,

estos diez a uno a que nunca regresará.]

viernes, 2 de diciembre de 2011

Epigramas de Hans Arnfrid Astel (1933).










Hans Arnfrid Astel nació en Múnich en 1933. Es poeta, epigramista, profesor y radiodifusor.

Su obra es breve pero sustanciosa, lo que le permite jugar con el significado de las palabras.

Astel antepuso a su nombre, el de su hijo mayor, Hans, quien se suicidó en 1985.





Der Prophet

predigt mir
seine Demut.
In Demut
ertrage ich ihn.

El profeta

me predica
su humildad.
Yo lo tolero
humildemente.


Umweltverschmutzung
                          
Die Bayerwerke in Leverkusen
kennen unsere Bedürfnisse.
Nicht nur Aspirin produzieren sie,
sondern auch das Kopfweh.

Contaminación ambiental

La fábrica de Bayer en Leverkusen
conoce nuestras necesidades.
Ellos no sólo producen la aspirina
sino también el dolor de cabeza.


Lektion

Ich hatte schlechte Lehrer.
Das war eine gute Schule.

Lección

Tuve malos profesores.
Esa fue una buena escuela.


Literatur

Der Verleger Klaus Wagenbach
lehnt meine Gedichte ab.
»Das könnte ich auch«,
sagt er, und deshalb,
so meint er,
kann es keine Literatur sein.


Literatura

El editor Klaus Wagenbach
rechaza mis poemas.
“Yo podría hacer esto también”,
dice, y por tanto,
de acuerdo con él,
no puede ser literatura.


Pointilist

Der Landschaftsmaler
überträgt seine Gänsehaut
Punkt für Punkt auf die Leinwand.

Puntillista

El paisajista
transmite su carne de gallina
punto por punto en el lienzo.


Grünanlage

Die Überlebenden
planieren die Erde.
Sie sorgen
für eine schönere
Vergangenheit.

Espacio verde

Los sobrevivientes
aplanan la tierra.
Ellos se preocupan
por un pasado
más hermoso.

jueves, 1 de diciembre de 2011

Traducción de epigramas latinos de Thomas Campion (1567-1620).












Thomas Campion o Campian fue un poeta, compositor y médico inglés de la época isabelina. Nació el 12 de febrero de 1567 en Londres, y murió el primero de marzo de 1620. Si bien hoy en día es un autor olvidado, su obra fue estimada durante su vida —particularmente su música.

En el año de 1595 apareció bajo el título de Poemas [Lat. Poemata], una colección de panegíricos, elegías y epigramas escritos en latín, los cuales le dieron reputación.

Un año antes de morir, publicó su Libro de epigramas [Lat. Epigrammatum Libri II], donde se percibe la influencia del poeta bilbilitano Marco Valerio Marcial.

Ofrezco aquí una breve selección del Libro primero de los Epigramas de Thomas Campion [Lat. Thomae Campiani Epigrammatum Liber Primus]:







3. AD LECTOREM                                             

Nec sua barbaricis Galeno scribere visum est,           

in mensa nullum qui didicere modum;                  

nec mea commendo nimium lectoribus illis              

qui sine delectu vilia quaeque legunt.                     



3. Al lector.

Galeno no eligió escribir sus obras para los bárbaros

que no habían aprendido a ejercitar la moderación

en la mesa. Tampoco yo encomendaré mis obras a aquellos

lectores que leen cualquier basura vieja sin discriminación.





10. IN MATHONEM                                         

Ebrius uxorem duxit Matho, sobrius horret,             

cui nunc in sola est ebrietate salus.                         



10. Sobre Mato.

Mato tomó esposa ebrio, y ahora, sobrio, se estremece.

Su único curso de acción es permanecer ebrio.





13. AD COSMUM                                                

Plena boni est mulier bona res pretiosaque,

rara sed esse nimis res pretiosa solet.                     



13. A Cosmo.

Una mujer llena de virtud es una cosa buena y preciosa:

pero las cosas preciosas, suelen ser raras.





15. AD EURUM                                                   

Multum qui loquitur, si non sapit, idque vetustum est;     

Caccula causidicus si sapit, Eure, novum est.                    



15. A Euro.

Es una cosa vieja para un hombre sin sentido decir mucho, Euro,

pero es nuevo para el abogado Cácula, no exhibir algún sentido del todo.





19. IN SABELLUM                                            

Nummos si repeto (Sabelle) rides;        

coenam si nego perfuris (Sabelle).    

utrumvis pariter mihi molestum est:  

in re non fero seria iocosum;            

in re non fero serium iocosa.                 



19. Sobre Sabela.

Si te demando mi dinero, Sabela, te ríes;

si te niego una cena, te encolerizas, Sabela.

Ambas cosas me son igualmente molestas:

no puedo tener sentido del humor en una cosa seria;

ni seriedad en una jocosa.





21. IN NERVAM                                                 

Temperiem laudare tuam vis Nervaque tangi;                      

ex tactu tepidus, Nerva, fatebor, eras.                      

sed quid homo tepidus sonat Anglis ipse docebo;                 

scilicet haud multum qui bonus aut malus est.               



21. De Nerva.

Te felicitas a ti mismo sobre tu temperatura, Nerva, y me invitas

a sentir tu frente. Confieso que, al contacto, estás muy tibio.

Pero, permíteme explicarte que significa en ingles ser «tibio»:

usamos la palabra para un hombre que no es bueno ni malo.





22. IN TUCCAM                                                  

Non salve, sed solve tibi Lycus obvius infit;               

urbanus sed tu nil nisi, Tucca, vale.                         



22. De Tuca.

No «hola» sino «paga», dice Licos cuando se encuentra contigo.

Pero en tu urbanidad, Tuca, nada sino «adiós» dices.





26. IN ACERRUM                                              

Cautus homo est, et Acerrus habet quot lumina quondam

Argus, at haec dubie cuncta nihilve vident.           



26. De Acerro.

Acerro es un hombre cauto, y tiene tantos ojos como una vez tuvo

Argos. Pero, estos ojos ven todo con dificultad —o nada del todo.



28. AD LICINIUM                                             

Vir bonus esse potest, Licini, cui foemina nulla                    

imperat; at contra vir malus esse potest.                



28. A Licinio.

Puede ser un buen hombre, Licinio, quien por ninguna mujer

es dominado. Pero también puede ser un mal hombre.





34. DE EPIGRAMMATE                                             

Sicut ex acre piper mordax epigramma palato            

non omni gratum est: utile nemo negat.               



34. Del epigrama.

Un epigrama ingenioso no es más grato que un pimiento

para cada paladar. Pero nadie puede negar su utilidad.





38. AD PONTICUM                                           

Argus habet natos sex, nullam, Pontice, natam;                   

vulgo si credis, sobrius Argus homo est.                



38. A Póntico.

Argos tiene seis hijos, Póntico, pero ninguna hija.

Si crees al vulgo, Argos es un hombre sobrio.





39. AD COSMUM                                               

Versum qui semel ut generat nullum necat, idem               

non numeris gaudet, Cosme, sed innumeris.                    



39. A Cosmo.

Un hombre que nunca mata un verso después de engendrarlo,

no se deleita en números, Cosmo, sino en infinidades.





40. DE HENCRICO 4 FRANCORUM REGE

Henricum gladio qui non occidere posset,                  

cultello potuit: parva timere bonum est.                



40. De Enrique IV, Rey de Francia.

Quien no haya podido matar a Enrique con una espada, pudo

haberlo hecho con una daga: es mejor temer de las cosas pequeñas.





53. DE GAURO                                                   

Nil dum facit temere, nihil facit Gaurus.                                



53. De Gauro.

Mientras no hace nada temerario, Gauro no hace nada.





58. IN NERVAM                                                

Dissecto Nervae capite, haud (chirurge) cerebrum               

conspicis; eia, alibi quaere; ubi? ventriculo.



58. De Nerva.

Podrías diseccionar la cabeza de Nerva, cirujano, y no hallarás

ningún cerebro; ¡eh!, busca en otra parte; ¿donde? en su tripa.





59. AD APRUM                                                   

Causidicus qui rure habitat, vicina per arva               

si cui non nocuit, iam benefecit, Aper.                    



59. A Apro.

Un abogado que vive en el campo hace un buen acto

si no perjudica a alguien en los campos vecinos, Apro.





60. AD PONTILIANUM                                   

Qua celebrata Lyco fuerant sponsalia luce,                 

captus homo tota mente repente fuit:                     

idque velut monstri quid dimiraris? at illo                

quis non insanit (Pontiliane) die?                           



60. A Pontiliano.

Cuando Lico celebraba sus esponsales,

súbitamente perdió la razón: 

¿por qué te admiras como si esto fuera milagroso?

¿quién, Pontiliano, no está loco el día de su boda?





61. AD BERINUM                                              

Vidisti cacodaemonem, Berine;                         

qua tandem specie? canis nigri, inquis.                  

vah; dicam melius, canem figura                                  

vidisti cacodaemonis, Berine.



61. A Berino.

Viste un demonio, Berino;

¿de qué aspecto? Del de un perro negro —dices.

¡Bah! Prefiero decir que tú viste un perro negro

con apariencia de demonio, Berino.





63. AD LAURAM                                                

Egregie canis, in solis sed, Laura, tenebris;                

nil bene fortassis non facis in tenebris.                  



63. A Laura.

Cantas egregiamente, Laura, pero sólo en la oscuridad;

nada hay que no hagas bien en la oscuridad.





75. AD CALVUM                                                

Insanos olim prior aetas dixit amantes;                                  

non sanos hodie dicere, Calve, licet.                        



75. A Calvo.

La antigüedad pronunció amantes insanos;

uno no puede decir, Calvo, que hoy sean más sanos.





77. IN CINNAM                                                   

Notos, ignotos, celsos, humilesque salutat                 

Cinna; ioco populi dicitur ergo salus.                      



77. De Cinna.

A conocidos, desconocidos, de alto y bajo grado, Cinna saluda.

Así, de broma es llamado el «saludador público».



78. IN TUCCAM                                                  

Sit licet oppressus, licet obrutus aere alieno              

Tucca, nihil sentit: quam sapit iste stupor!            



78. De Tuca.

Aunque esté oprimido y agobiado por la deuda,

Tuca no siente nada: ¡qué brillante estupor!





85. IN CACCULAM                                            

Legis cum sensum pervertis, forsitan illud                 

iure facis, sed non, Caccula, iure bono.                   



85. De Cácula.

Cuando perviertes el sentido de la ley, quizá haces esto

con derecho, Cácula, pero no con buen derecho.





116. DE LYCORI ET BERNINO                                

Gratis non amat, et sapit Lycoris:                                 

moechae dat nihil, et sapit Berinus.                        



116. De Licoris y Berino.

Licoris no ama gratis, y es sabia:

nada paga a la puta, y Berino es sabio.





137. AD HARPALUM                                       

Nec bene, nec belle, semper tamen, Harpale, cantas;

artem disce, canes sic minus, at melius.                 



137. A Hárpalo.

Ni bien ni agradablemente cantas, pero siempre lo haces, Hárpalo;

aprende el arte, y así cantarás menos pero mejor.





159. AD EURUM                                                

Qui compotorem sibimet proponit amicum,              

compos propositi non erit, Eure, sui.



159. A Euro.

Quien imagina que su compañero de juerga es su amigo,

Euro, no tiene el control de su fantasía.





209. AD PHILOCHERMUM                          

Quaeris tu quare tibi musica nulla placeret;              

quaero ego, cur nulli tu, Philocherme, places?                 



209. A Filoquermo.       

Te preguntas por qué ninguna música te agrada;

yo me pregunto, Filoquermo, ¿por qué no le agradas a nadie?